Świadomość ekologiczna mieszkańców województwa wielkopolskiego - wyniki badania cz. 2
Badanie zrealizowane przez Instytut Badawczy IPC na zlecenie Wielkopolskiego Biura Planowania Przestrzennego w Poznaniu, którego wyniki są przedmiotem niniejszego raportu, poświęcone było tematyce świadomości ekologicznej mieszkańców województwa wielkopolskiego, postrzegania środowiska przyrodniczego i jego wpływu na życie codzienne. W kolejnej odsłonie publikujemy wyniki badania w części dotyczącej opinii mieszkańców województwa na temat zmian klimatu. Ankietowani wskazali między innymi w jaki sposób każdy z nas może oddziaływać na zmiany klimatu oraz kto powinien podejmować działania na rzecz minimalizacji niekorzystnych skutków zmian klimatu, a także wyrazili swoje zdanie na temat oddziaływania przemysłu i technologii na zmiany klimatu. Z badania dowiadujemy się także czy zdaniem respondentów należy dążyć do neutralności klimatycznej.
Czy klimat się zmienia?
Kto powinien podejmować działania na rzecz minimalizacji niekorzystnych skutków zmian klimatu?
88,3% badanych właśnie w sobie samych oraz wszystkich „zwykłych” mieszkańcach widziało osoby odpowiedzialne za realizację działań mających na celu zniwelowanie skutków zmian klimatycznych
Na kolejnych miejscach znalazły się:
49,7% władze centralne
33,6% instytucje międzynarodowe
30,4% władze samorządowe
28,5% przedsiębiorcy
27,2% organizacje ekologiczne
[PODREGIONY I WIEK RESPONDENTÓW]
We wszystkich podregionach wśród podmiotów, które powinny podejmować działania na rzecz minimalizacji niekorzystnych skutków zmian klimatu, najczęściej wybierano odpowiedź każdy z nas.
Na drugim miejscu wskazywano władze centralne, przy czym odsetek w podregionach był zróżnicowany i przyjmował wartości od 43,2% (podregion pilski) do 60,2% (miasto Poznań).
Analiza odpowiedzi respondentów na pytanie o to, kto powinien podejmować działania na rzecz minimalizacji niekorzystnych skutków zmian klimatu w zależności od kategorii wiekowych nie pozwala na sformułowanie zależności. Wyraźnie widać jednak, że we wszystkich kategoriach wiekowych we wszystkich podregionach dominowała odpowiedź każdy z nas.
Czy zachowania każdego z nas mogą wpływać na procesy zmiany klimatu?
Najważniejsze działania każdego z nas mogące wypływać na procesy zmian klimatu
Respondenci, którzy zgodzili się z twierdzeniem mówiącym o tym, że zachowania pojedynczych osób mogą wpływać na procesy zmiany klimatu (odpowiedzi zdecydowanie tak, raczej tak, trudno powiedzieć) zostali poproszeni o wskazanie najważniejszych, ich zdaniem, działań przez, które mogą oddziaływać na zmiany klimatu, w ramach trzech grup zagadnień.
GRUPA 1
WYBIERANIE PRODUKTÓW Z OZNACZENIAMI ZWIĄZANYMI Z EKOLOGIĄ I ŚRODOWISKIEM, WYBIERANIE ROZWIĄZAŃ EKOLOGICZNYCH, NAWET GDY OZNACZA TO DODATKOWY KOSZ, UDZIAŁ W KAMPANIACH I AKCJACH PROEKOLOGICZNYCH
Najwięcej badanych wskazało wybieranie towarów wyprodukowanych w okolicy miejsca zamieszkania
Na drugim miejscu znalazło się wybieranie rozwiązań ekologicznych, nawet gdy oznacza to dodatkowy koszt
Co czwarty uczestnik badania wskazał wybieranie produktów z oznaczeniami związanymi z ekologią i środowiskiem
Najmniej osób jako najważniejsze działanie wybierało udział w kampaniach i akcjach proekologicznych
[PODREGIONY]
W poszczególnych podregionach odsetek wskazań na odpowiedź wybieranie towarów wyprodukowanych w okolicy miejsca zamieszkania kształtował się między 28,9% w podregionie leszczyńskim a 37,7% w podregionie miasto Poznań. Działanie odnoszące się do wybierania rozwiązań ekologicznych, nawet gdy oznacza to dodatkowy koszt, najczęściej jako najważniejsze pojawiało się wśród mieszkańców podregionu leszczyńskiego (32,2%), zaś najrzadziej – wśród mieszkańców podregionu poznańskiego (26,7%). Odpowiedź dotyczącą wybierania produktów z oznaczeniami związanymi z ekologią i środowiskiem, najczęściej wskazywali respondenci z podregionu miasto Poznań - 18,8%, a najrzadziej z podregionu leszczyńskiego 28,3%. We wszystkich podregionach najmniej osób zwracało uwagę na udział w kampaniach i akcjach proekologicznych. Odsetki wskazań na tę odpowiedź były jednak mocno zróżnicowane, od 6,9% (podregion pilski) do 20,6% (podregion poznański), przy średniej dla całego województwa wynoszącej 12%.
GRUPA 2
ZAKUP ENERGOOSZCZĘDNYCH URZĄDZEŃ GOSPODARSTWA DOMOWEGO, NIEUŻYWANIE PRODUKTÓW JEDNORAZOWYCH, KORZYSTANIE Z TOREB WIELOKROTNEGO UŻYTKU, KUPOWANIE PRODUKTÓW POSIADAJĄCYCH EKOLOGICZNE OPAKOWANIA
Blisko co trzeci ankietowany wskazał zakup energooszczędnych urządzeń gospodarstwa domowego
Podobnie, co trzeci respondent, wskazała na nieużywanie produktów jednorazowych
Na trzecim miejscu znalazło się korzystanie z toreb wielokrotnego użytku
Najmniej osób jako najważniejsze działanie wskazywało kupowanie produktów w ekologicznych opakowaniach
[PODREGIONY]
Rozkład odpowiedzi w podregionach był zróżnicowany. Mieszkańcy podregionu kaliskiego i leszczyńskiego najczęściej wskazywali na zakup energooszczędnych urządzeń (29,7% i 33,6%) i korzystanie z toreb wielokrotnego użytku (29,1% i 28,9%). Dla mieszkańców podregionu konińskiego najważniejsze było korzystanie z toreb wielorazowych (29,9%) i nieużywanie produktów jednorazowych (28,3%). W przypadku mieszkańców podregionu pilskiego istotne było nieużywanie tzw. „jednorazówek” (30,2%) oraz zakup energooszczędnych urządzeń (28,4%) – te same działania, tylko w odwrotnej kolejności, jako najważniejsze wskazywali mieszkańcy podregionu poznańskiego (odpowiednio 30% i 29,4%). Z kolei mieszkańcy miasta Poznań najczęściej akcentowali nieużywanie produktów jednorazowych (34,1%), a następnie korzystanie z toreb wielorazowych (29,7%). We wszystkich podregionach najmniej osób zwracało uwagę na kupowanie produktów w ekologicznych opakowaniach jako najważniejsze działanie, które mogą podejmować jednostki na rzecz poprawy klimatu. Odsetki wskazań na tę odpowiedź w zależności od podregionu wynosiły od 10,1% (miasto Poznań) do 19,8% (podregion pilski).
GRUPA 3
KORZYSTANIE Z EKOLOGICZNYCH ŹRÓDEŁ CIEPŁA, STOSOWANIE ENERGOOSZCZĘDNYCH ŹRÓDEŁ ŚWIATŁA , OGRANICZANIE ZUŻYCIA WODY, KORZYSTANIE Z KOMUNIKACJI ZBIOROWEJ LUB EKOLOGICZNYCH ŚRODKÓW TRANSPORTU
Za najważniejsze działanie w tej grupie uznano korzystanie z ekologicznych źródeł ciepła
Na drugim miejscu znalazło się stosowanie energooszczędnych źródeł światła
Jako trzecie działanie w tej grupie ankietowani najczęściej wskazywali ograniczanie zużycia wody
Relatywnie najmniej osób wskazało korzystanie z komunikacji zbiorowej i ekologicznych środków transportu
[PODREGIONY]
We wszystkich podregionach najczęściej jako działanie, które może przyczynić się do poprawy klimatu wskazywano korzystanie z ekologicznych źródeł ciepła. Odsetek wskazań na tą odpowiedź kształtował się między 30,5% (podregion koniński) do 41,1% (podregion pilski). Działanie dotyczące stosowanie energooszczędnych źródeł światła jako najważniejsze pojawiało się wśród mieszkańców podregionu kaliskiego (28%), zaś najrzadziej – wśród mieszkańców podregionu pilskiego (20,7%). Uczestnicy badania jako istotne działanie, które na rzecz zmiany klimatu może podejmować pojedynczy człowiek, wskazywali ograniczanie zużycia wody. W zależności od podregionu zamieszkania na działanie to w analizowanej grupie wskazywało od 19,1% (podregion leszczyński) do 27,8% (podregion koniński). Niemal we wszystkich podregionach (oprócz miasta Poznań) relatywnie najmniej osób zwracało uwagę na korzystanie z komunikacji zbiorowej i ekologicznych środków transportu jako najważniejsze działanie, które mogą podejmować jednostki na rzecz poprawy klimatu. Odsetki wskazań na tę odpowiedź były mocno zróżnicowane, od 14,7% (podregion pilski) do 22,5% (miasto Poznań), przy średniej dla całego województwa wynoszącej 18,2%.
Wpływ przemysłu oraz rozwoju technologii na środowisko przyrodnicze oraz zmiany klimatu
94%
uczestników badania wyraziło przekonanie o wpływie przemysłu i rozwoju technologii na środowisko przyrodnicze i zmiany klimatu
W zależności od podregionu zamieszkania odsetek przekonanych o wpływie przemysłu i rozwoju technologii na środowisko przyrodnicze i zmiany klimatu wahał się od 89,9% (podregion leszczyński) do 97,8% (podregion miasto Poznań). Niezależnie od wieku zdecydowana większość respondentów we wszystkich podregionach, zgadzała się z twierdzeniem mówiącym o tym, iż przemysł i rozwój technologii wpływają na środowisko naturalne oraz zmiany klimatu. Najwyższy odsetek osób zauważających wpływ przemysłu i technologii na środowisko naturalne deklarowali ankietowani mieszkańcy miasta Poznań, zarówno w grupie wieku 15-17 lat (100%), jak i w grupie wieku 18-64 lat (98,4%).
W jaki sposób przemysł i rozwój technologii oddziałują na zmiany klimatu?
Respondenci, którzy zgadzali się z twierdzeniem o wpływie przemysłu i rozwoju technologii na środowisko przyrodnicze i zmiany klimatu zostali poproszeni o określenie, jakie jest to oddziaływanie.
48% badanych uznało, że wpływ przemysłu i technologii na zmiany klimatu jest wyłącznie negatywny
46% ankietowanych zauważało zarówno pozytywne, jak i negatywne oddziaływania
6% badanych wyraziło opinie o wpływie pozytywnym
W podregionach leszczyńskim (52,4%), kaliskim (49,5%), konińskim (49,3%) i pilskim (46,3%) odpowiedzi o negatywnym wpływie przemysłu i technologii na zmiany klimatu były częstsze niż pozostałe odpowiedzi, w tym w podregionie leszczyńskim w sposób znaczący.
Natomiast wśród mieszkańców podregionu poznańskiego (48,3%) i miasta Poznań (48,9%) wskazania o dwutorowym wpływie technologii i przemysłu na zmiany klimatu, zarówno pozytywnym, jak i negatywnym przeważały nad odpowiedziami o wyłącznie negatywnym oddziaływaniu tych czynników.
O pozytywnym wpływie przemysłu i rozwoju technologii na środowisko przyrodnicze i zmiany klimatu najbardziej przekonani było mieszkańcy podregionu pilskiego – 9%, a najmniej respondenci z Poznania – 4,9%.
Wiek w pewnym stopniu warunkował odpowiedzi respondentów na temat sposobu oddziaływania przemysłu i rozwoju technologii na zmiany klimatu. Pozytywny kierunek zmian najczęściej zauważały osoby młode.
Wpływ emisji gazów cieplarnianych na zmiany klimatu
91%
Zdecydowana większość ankietowanych mieszkańców województwa wielkopolskiego zgadzała się z przekonaniem o wpływie emisji gazów cieplarnianych na zmiany klimatu
W zależności od miejsca zamieszkania odsetek ankietowanych, którzy wyrażali opinie o istniejącym wpływie emisji gazów cieplarnianych na zmiany klimatyczne, wahał się od 89,4% (podregion leszczyński) do 94,6% (miasto Poznań). To mieszkańcy Poznania okazali się najbardziej uświadomieni w zakresie wpływu emisji gazów cieplarnianych na zmiany klimatu. Ponadto w podregionie m. Poznań w żadnej kategorii wiekowej odsetek osób zauważających wpływ emisji gazów cieplarnianych na zmiany klimatu nie był niższy niż 90%! Mniej niż co dziesiąty uczestnik badania był natomiast zdania, że emisja gazów cieplarnianych nie ma wpływu na zmiany klimatu. Najczęściej takie opinie były udziałem najstarszych mieszkańców podregionu poznańskiego 14,7% i konińskiego 14,5%.
Czy należy dążyć do neutralności klimatycznej, czyli uzyskania równowagi między emisjami CO2 a pochłanianiem CO2 z atmosfery?
81%
badanych z województwa wielkopolskiego zgadzała się, iż należy dążyć do neutralności klimatycznej, przy czym 43% wyraziło swoje zdanie w sposób zdecydowany, a 38% wybrało odpowiedź raczej tak
We wszystkich podregionach przeważały odpowiedzi wskazujące na konieczność dążenia do neutralności klimatycznej, choć najwięcej osób zgadzających z tym twierdzeniem znalazło się wśród mieszkańców podregionu kaliskiego (84%) oraz mieszkańców podregionów konińskiego i leszczyńskiego (po ok. 79%). Niewielu uczestników badania uważało, że nie należy dążyć do uzyskania równowagi między emisjami CO2 a pochłanianiem CO2 z atmosfery (5,8%).
Warto zauważyć, że wystąpiło względnie dużo odpowiedzi trudno powiedzieć. W całej badanej zbiorowości było 12,8% wskazań, w poszczególnych podregionach odsetek odpowiedzi trudno powiedzieć wahał się od 11,3% (podregion pilski) do 14% (miasto Poznań). Może to wskazywać na konieczność zwiększenia wiedzy mieszkańców Wielkopolski w obszarze związanym z kwestiami dotyczącymi równowagi między emisjami CO2 a pochłanianiem CO2 z atmosfery.
Świadomość ekologiczna mieszkańców Wielkopolski jest na dość wysokim poziomie i nie jest znacząco zróżnicowana w zależności od miejsca zamieszkania, czy ze względu na wiek respondentów.
Zdecydowana większość badanych uważa, że za podejmowanie działań na rzecz minimalizacji niekorzystnych skutków zmian klimatu odpowiedzialny jest każdy z nas. Takie nastawienie występuje dość szeroko w społeczeństwie wielkopolskim, które prawdopodobnie jest gotowe na zmiany, które trzeba w mądry sposób wprowadzać poprzez różnego rodzaju programy i kampanie społeczne.
Duża samoświadomość badanych mieszkańców Wielkopolski występuje dość powszechnie na wielu poziomach. Jednak są obszary, które sprawiają trudność w ostatecznym określeniu swojej postawy – odpowiedzi trudno powiedzieć – i mogą wskazywać na konieczność edukacji w ramach danego zagadnienia.
Przeprowadzone badanie może być bardzo pomocne w określeniu przyszłych działań związanych ze zmianami klimatu, które muszą być odpowiednio dopasowane do poziomu świadomości ekologicznej mieszkańców województwa. Jeśli tego warunku nie spełnimy może się okazać, że duże nakłady finansowe nie zawsze dadzą zamierzony efekt.
Powiązane artykuły:
