Audyt krajobrazowy województwa wielkopolskiego
W dniu 27 marca 2023 r. Sejmik Województwa Wielkopolskiego uchwalił Audyt krajobrazowy województwa wielkopolskiego – pobierz dokument.
Audyt krajobrazowy stanowi podstawę do podejmowania działań w zakresie ochrony i kształtowania krajobrazu poprzez uwzględnienie wniosków i rekomendacji w dokumentach planistycznych szczebla regionalnego i lokalnego. Zapisy audytu krajobrazowego wzmocnią także ochronę krajobrazu na obszarach objętych ochroną prawną.
Zachęcamy do korzystania z aplikacji mapowej – Audyt krajobrazowy województwa wielkopolskiego, która ułatwia przeglądanie informacji związanych z Audytem.
Wybierz zagadnienie i kliknij aby rozwinąć
CZYM JEST AUDYT KRAJOBRAZOWY?
Audyt krajobrazowy to nowe narzędzie ochrony i kształtowania krajobrazu, którego sporządzenie należy do obowiązków samorządów województw. W dokumencie tym identyfikuje się krajobrazy na obszarze całego województwa – w jego granicach administracyjnych, następnie dokonuje się charakterystyki krajobrazów i ich oceny oraz określa się krajobrazy priorytetowe, czyli te najcenniejsze. Dla krajobrazów priorytetowych oraz krajobrazów we wskazanych formach ochrony prawnej, formułuje się ustalenia w postaci rekomendacji i wniosków.
PODSTAWA PRAWNA SPORZĄDZANIA AUDYTU KRAJOBRAZOWEGO
FORMALNE ETAPY PRZYGOTOWANIA AUDYTU KRAJOBRAZOWEGO
Etapy przygotowania audytu krajobrazowego wynikają z art. 38b ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, kolejno jest to:
podjęcie przez zarząd województwa uchwały o przystąpieniu do sporządzania projektu audytu krajobrazowego
przygotowanie projektu audytu krajobrazowego
- regionalnego dyrektora ochrony środowiska
- dyrektorów parków narodowych i krajobrazowych
- wojewódzkiego konserwatora zabytków
- rad gmin położonych na terenie województwa
wyłożenie projektu do publicznego wglądu
uchwalenie audytu krajobrazowego przez sejmik województwa
ZAKRES RZECZOWY AUDYTU KRAJOBRAZOWEGO
Zakres rzeczowy audytu krajobrazowego wynika z art. 38a ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Audyt krajobrazowy identyfikuje krajobrazy występujące na obszarze województwa, określa ich cechy charakterystyczne, unikatowe i syntetyczne oraz dokonuje oceny ich wartości.
- krajobrazy występujące na obszarze danego województwa,
- lokalizację krajobrazów priorytetowych,
- lokalizację i granice obszarów prawnie chronionych:
- parków kulturowych,
- parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu,
- obiektów znajdujących się na listach Światowego Dziedzictwa UNESCO, obszarów Sieci Rezerwatów Biosfery UNESCO (MaB) lub obszarów i obiektów proponowanych do umieszczenia na tych listach,
- zagrożenia dla możliwości zachowania krajobrazów priorytetowych oraz krajobrazów w obrębie obszarów lub obiektów objętych formami ochrony,
- rekomendacje i wnioski dotyczące kształtowania i ochrony krajobrazów priorytetowych oraz krajobrazów w obrębie obszarów lub obiektów objętych formami ochrony,
- lokalne formy architektoniczne zabudowy w obrębie krajobrazów priorytetowych.
METODYKA SPORZĄDZENIA PROJEKTU AUDYTU KRAJOBRAZOWEGO
Metoda sporządzania projektu audytu krajobrazowego jest ściśle określona w rozporządzeniu w sprawie sporządzania audytów krajobrazowych i polega na:
identyfikacji i klasyfikacji krajobrazów
charakterystyce zidentyfikowanych krajobrazów
ocenie zidentyfikowanych krajobrazów
wskazaniu krajobrazów priorytetowych
wskazaniu zagrożeń dla możliwości zachowania wartości krajobrazów priorytetowych oraz krajobrazów w obrębie obszarów objętych formami ochrony
sformułowaniu rekomendacji i wniosków dotyczących kształtowania i ochrony krajobrazów priorytetowych oraz krajobrazów w obrębie obszarów objętych formami ochrony
określeniu lokalnych form architektonicznych zabudowy dla krajobrazów priorytetowych
CHARAKTER PRAWNY AUDYTU KRAJOBRAZOWEGO
Audyt krajobrazowy nie jest aktem prawa miejscowego (nie zawiera norm powszechnie obowiązujących, ale ma wpływ na inne dokumenty i działania podejmowane przez jednostki samorządu terytorialnego)
Audyt krajobrazowy jest dokumentem,
który łączy elementy opisowe i waloryzacyjne
(identyfikacja, charakterystyka i ocena krajobrazów) oraz wytyczne w formie rekomendacji i wniosków
JAK ZAPISY AUDYTU KRAJOBRAZOWEGO BĘDĄ WPŁYWAĆ NA OCHRONĘ KRAJOBRAZU?
dokumenty poziomu regionalnego:
- w planie zagospodarowania przestrzennego województwa należy uwzględnić rekomendacje i wnioski zawarte w audycie krajobrazowym,
- w planach ochrony parku narodowego, rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego należy uwzględnić wyniki audytu krajobrazowego,
- w planie ochrony parku krajobrazowego określa się granice stref ochrony krajobrazów stanowiących, w szczególności przedpola ekspozycji, osie widokowe, punkty widokowe oraz obszary zabudowane wyróżniające się lokalną formą architektoniczną, wyznaczonych w obrębie krajobrazów priorytetowych, zidentyfikowanych w ramach audytu krajobrazowego,
- na obszarze chronionego krajobrazu sejmik województwa, w drodze uchwały stanowiącej akt prawa miejscowego wyznacza, w granicach krajobrazów priorytetowych, zidentyfikowanych w ramach audytu krajobrazowego, strefy ochrony krajobrazu stanowiące w szczególności przedpola ekspozycji, osie widokowe, punkty widokowe oraz obszary zabudowane wyróżniające się lokalną formą architektoniczną, istotne dla zachowania walorów krajobrazowych obszaru chronionego krajobrazu,
- w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego należy uwzględnić granice oraz rekomendacje i wnioski dla krajobrazów priorytetowych,
- w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego należy uwzględnić granice i sposoby zagospodarowania krajobrazów priorytetowych,
- w uchwale reklamowej należy uwzględnić rekomendacje i wnioski z audytu krajobrazowego.
CZY AUDYT KRAJOBRAZOWY OBLIGUJE SAMORZĄDY DO SPORZĄDZANIA NOWYCH LUB ZMIANY ISTNIEJĄCYCH DOKUMENTÓW PLANISTYCZNYCH
- uchwalenie audytu krajobrazowego nie będzie skutkować obowiązkiem wprowadzania zmian w obowiązujących dokumentach planistycznych lub sporządzania nowych, w tym m.in.: studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin lub miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
- audyt krajobrazowy nie wpływa na decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu
- brak przepisów przejściowych w związku z uchwaleniem audytu krajobrazowego, każda procedura planistyczna podjęta po 11 września 2015 r. będzie wymagała uwzględnienia zapisów audytu krajobrazowego
KALENDARIUM OPRACOWANIA AUDYTU KRAJOBRAZOWEGO
luty 2016 r.
przystąpienie do sporządzenia Audytu krajobrazowego województwa wielkopolskiego. Prace nad przygotowaniem projektu audytu krajobrazowego podjęto na podstawie uchwały nr 1575/2016 Zarządu Województwa Wielkopolskiego z dnia 4 lutego 2016 roku w sprawie przystąpienia do sporządzenia audytu krajobrazowego dla województwa wielkopolskiego oraz wyznaczenia jednostki odpowiedzialnej za realizację zadania. W uchwale wskazano Wielkopolskie Biuro Planowania Przestrzennego w Poznaniu jako wykonawcę Audytu krajobrazowego województwa wielkopolskiego)
marzec 2017 r.
powołanie Rady Naukowej Audytu krajobrazowego dla województwa wielkopolskiego. Rada Naukowa jako organ opiniodawczo-doradczy w kwestii sporządzenia audytu krajobrazowego została powołana uchwałą nr 3378/2017 Zarządu Województwa Wielkopolskiego z dnia 16 marca 2017 r. w sprawie powołania Rady Naukowej Audytu krajobrazowego dla województwa wielkopolskiego
2019-2022 r.
przygotowanie projektu audytu krajobrazowego
czerwiec 2022 r.
skierowanie projektu audytu krajobrazowego do opiniowania
październik 2022 r.
wyłożenie projektu audytu krajobrazowego do publicznego wglądu
marzec 2023 r.
uchwalenie dokumentu przez sejmik województwa
DOKUMENTACJA AUDYTU KRAJOBRAZOWEGO
Cała dokumentacja audytu krajobrazowego znajduje się w 7 folderach, które zawierają hiperłącza umożliwiające szybkie przekierowanie do poszczególnych jego części (do poprawnego działania hiperłączy należy kopiować wszystkie foldery, by zachować poprawność ścieżek dostępu).
W JAKI SPOSÓB WYZNACZONO GRANICE KRAJOBRAZÓW?
Granice krajobrazów wyznaczono zgodnie z wytycznymi określonymi w rozporządzeniu wykonawczym – na podstawie pokrycia i użytkowania terenu w obrębie mezoregionu fizycznogeograficznego, który podzielono na krajobrazy z uwzględnieniem jednolitości tła krajobrazowego, rzeźby terenu oraz powtarzalności struktury przestrzennej i fizjonomii krajobrazu. Jako czynnik pomocniczy wzięto pod uwagę powiązania funkcjonalne między poszczególnymi elementami krajobrazu. Podstawowym materiałem źródłowym była ortofotomapa.
CO ZDECYDOWAŁO O PRZYNALEŻNOŚCI DO TYPY I PODTYPU KRAJOBRAZU?
Należy pamiętać, że krajobrazy zidentyfikowane w ramach audytu krajobrazowego przedstawiają aktualny sposób użytkowania teren a zakwalifikowanie danego obszaru do określonego typu i podtypu krajobrazu nie wskazuje kierunku jego zagospodarowania ani nie definiuje przeznaczenia terenu. Przynależności obszaru do danego typu krajobrazu nie należy traktować jako stanu docelowego jego zagospodarowania ani utożsamiać z planistycznym przeznaczeniem tego terenu.
KRAJOBRAZY WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO
Na terenie województwa wielkopolskiego zidentyfikowano 2486 krajobrazów w 13 typach i 33 podtypach. Każdy krajobraz posiada:
- unikalny identyfikator (id),
- kod podtypu krajobrazu – np. 10a (10 oznacza typ krajobrazu – wielkomiejski, 10a oznacza podtyp krajobrazu zespoły urbanistyczne o zachowanych założeniach historycznych,
- kod krajobrazu – np. 30-318.14-010 (30 oznacza kod województwa wielkopolskiego, 318.14 oznacza mezoregion fizycznogeograficzny – Kotlina Kolska, 010 oznacza numer kolejnego krajobrazu w obrębie mezoregionu),
NA CZYM POLEGA CHARAKTERYSTYKA KRAJOBRAZÓW?
Charakterystyka krajobrazów polega na inwentaryzacji cech krajobrazowych: cech analitycznych, przyrodniczych i kulturowych,
dla których oblicza się wskaźniki określone w rozporządzeniu wykonawczym oraz cech syntetycznych, które określają w sposób ogólny zjawiska bezpośrednio niemierzalne np. tradycja.
Charakterystykę krajobrazów przestawia się w karcie charakterystyki krajobrazu, która składa się z pięciu tabel – modułów:
- I – metryczka ogólna krajobrazu,
- II – cechy analityczne,
- III – cechy syntetyczne,
- IV – wyniki porównania z innymi krajobrazami,
- V – dokumentacja fotograficzna i kartograficzna.
NA CZYM POLEGA OCENA ZIDENTYFIKOWANYCH KRAJOBRAZÓW?
To bardzo ważny etap dokumentu, z którego wynika czy dany krajobraz zastał wskazany jako priorytetowy.
KRAJOBRAZY PRIORYTETOWE WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO
Na terenie województwa wielkopolskiego, spośród zidentyfikowanych 2486 krajobrazów, wytypowano 120 krajobrazów priorytetowych w 11 typach i 24 podtypach. Powierzchnia krajobrazów priorytetowych to ok. 5% wszystkich krajobrazów województwa.
Każdy krajobraz priorytetowy został poddany analizie składającej się z 4 części:
charakterystyka krajobrazu
zagrożenia dla możliwości zachowania wartości krajobrazu
rekomendacje i wnioski dotyczące kształtowania i ochrony krajobrazu priorytetowego
lokalne formy architektoniczne
Bardzo ważne dla ochrony i kształtowania krajobrazu są rekomendacje i wnioski, które należy uwzględnić w dokumentach planistycznych zarówno szczebla regionalnego, jak i lokalnego.
Dla krajobrazów priorytetowych sporządzono dokumentację kartograficzną i fotograficzną, która została opisana w tabelach Excel w module V.
Dokumentacja kartograficzna została przygotowana w formie załączników graficznych w formacie jpg , która przedstawia wyniki przeprowadzonych analiz:
- elementy ekspozycji biernej lub czynnej,
- zagrożenia dla możliwości zachowania wartości krajobrazu,
- propozycje objęcia nowych obszarów formami ochrony przyrody i zabytków oraz zmianę granic istniejących obszarów chronionych.
Dokumentacja fotograficzna składa się z fotografii, wykonanych z drona oraz „z ręki”. Zawiera charakterystyczne ujęcia, cechy i obiekty obrazujące fizjonomię i strukturę krajobrazu oraz informacje dotyczące m.in. kodu krajobrazu, nazwy obiektu, autora, daty wykonania oraz georeferencji.
KRAJOBRAZY W OBSZARACH OBJĘTYCH OCHRONĄ PRAWNĄ
W audycie krajobrazowym wskazuje się również krajobrazy w obrębie obszarów prawnie chronionych, które są określone w rozporządzeniu wykonawczym. Należą do nich: parki kulturowe, parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu.
Suma powierzchni wszystkich form ochrony przyrody to 33% powierzchni województwa obejmująca 1191 krajobrazów (48% wszystkich krajobrazów wyznaczonych na terenie województwa), w tym 73 krajobrazy priorytetowe (60,8% wszystkich krajobrazów priorytetowych).
- charakterystyki obszaru,
- zagrożeń dla możliwości zachowania wartości krajobrazów,
- rekomendacji i wniosków dotyczących kształtowania i ochrony krajobrazów.