Wielkopolska Baza Dróg Rowerowych – badanie infrastruktury dróg rowerowych edycja 2024
Zakończyła się kolejna aktualizacja Wielkopolskiej Bazy Dróg Rowerowych (WBDR). Pozyskane od jednostek samorządu terytorialnego i zarządców infrastruktury drogowej dane, posłużyły do inwentaryzacji stanu i planów rozwoju sieci dróg rowerowych w województwie wielkopolskim.
Po raz kolejny uzyskano dane od wszystkich samorządów gminnych i powiatowych, oraz od Wielkopolskiego Zarządu Dróg Wojewódzkich i Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. Badanie zostało przeprowadzone w formie geoankiety za pośrednictwem dedykowanej aplikacji mapowej, gdzie uczestnicy mogli przeglądać i weryfikować informacje o infrastrukturze z zeszłorocznej edycji badania oraz dodawać nowe dane o powstałych, budowanych lub planowanych drogach rowerowych.
Artykuł przedstawia podsumowanie wyników badania, prezentując podstawowe dane o stanie rozwoju sieci dróg rowerowych na terenie województwa wielkopolskiego, aktualnych na koniec marca 2024 roku. Coroczna aktualizacja WBDR jest ważnym elementem oceny efektywności działań służących rozwojowi infrastruktury dróg rowerowych, określonych w Polityce rowerowej województwa wielkopolskiego.
TYPY INFRASTRUKTURY DLA RUCHU ROWEROWEGO
Droga rowerowa to pas terenu oznaczony odpowiednimi znakami drogowymi i przystosowany do poruszania się rowerem. Wskazana definicja obejmuje trzy typy infrastruktury przeznaczonej dla ruchu rowerowego: drogę dla rowerów, drogę dla pieszych i rowerów oraz pas ruchu dla rowerów, które są określone w Ustawie Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. 2023, poz. 1047., ze zm.). Oprócz dróg rowerowych respondenci wskazywali także inne typy infrastruktury, w pewnym stopniu przystosowane i przeznaczone do poruszania się rowerem – drogi dla pieszych z dopuszczonym ruchem rowerowym, kontraruch rowerowy[1] oraz pozostałą infrastrukturę wskazaną do ruchu rowerowego[2].
droga dla rowerów
droga dla pieszych i rowerów
pas ruchu dla rowerów
droga dla pieszych z dopuszczonym ruchem rowerowym
kontraruch rowerowy
pozostała infrastruktura wskazana do ruchu rowerowego
Istniejącą sieć dróg rowerowych w województwie wielkopolskim tworzą głównie drogi dla pieszych i rowerów o długości 1728 km i drogi dla rowerów o długości 1251 km. W porównaniu do danych z WBDR z poprzedniej edycji odnotowano zmianę długości dróg dla pieszych i rowerów o +7,9%, a dróg rowerowych o +8,0%[3].
[1]Umożliwia poruszania się rowerzystom w kierunku przeciwnym do wyznaczonego kierunku dla ruchu ogólnego na jezdniach jednokierunkowych z ograniczeniem prędkości do 30 km/h. Posiada on odpowiednie oznaczenie pionowe i poziome zaprezentowane w legendzie.
[2] Infrastruktura drogowa i inna uwzględniająca ograniczenie prędkości dopuszczalnej, stosowanie rozwiązań z zakresu uspokojenia ruchu, czy zmian organizacji ruchu umożliwiających bezpieczny ruch rowerowy.
[3] Wszystkie zmiany względem poprzedniej edycji badania uwzględniają nowo wybudowaną infrastrukturę oraz korekty w otrzymanych wcześniej danych, po przeprowadzonej weryfikacji i potwierdzeniu poprawności danych przez samorządy oraz zarządców dróg.
DŁUGOŚĆ SIECI DRÓG ROWEROWYCH
Łączna długość istniejących dróg rowerowych w województwie wynosi 3102 km. W realizacji pozostają 82 km, a planowanych do wybudowania jest 2031 km dróg rowerowych.
ISTNIEJĄCE
3 102 km
W REALIZACJI
82 km
PLANOWANE
2 031 km
Długość dróg rowerowych przeanalizowano w podziale na obszary miejskie i obszary wiejskie[4] w regionie. W wyniku analizy wykazano, że na obszarach wiejskich zlokalizowanych jest 59,8% dróg rowerowych, a w miastach 40,2%.
59,8%
OBSZAR WIEJSKI
40,2%
OBSZAR MIEJSKI
Występowanie poszczególnych typów infrastruktury jest zróżnicowane. Dominującym na obu obszarach są drogi dla pieszych i rowerów. Jednakże w miastach widoczny jest większy udział dróg dla rowerów – 43,8%, względem obszarów wiejskich – 38,0%.
Najdłuższa sieć dróg rowerowych znajduje się w największych miastach regionu: Poznaniu[5] – 272 km, Pile – 70 km i Kaliszu – 57 km. Natomiast jeśli chodzi o obszary wiejskie to najdłuższa sieć dróg rowerowych znajduje się w gminach wiejskich: Tarnowo Podgórne – 45 km, Kościan – 44 km oraz na obszarze wiejskim gminy miejsko-wiejskiej Jarocin – 38 km.
Najwięcej kilometrów planowanych dróg rowerowych wskazano w gminie wiejskiej Blizanów – 58 kmoraz obszarach wiejskich gmin: Krajenka – 55 km i Swarzędz 53 km. Zdecydowanie mniej kilometrów dróg rowerowych zaplanowano w miastach. Najwięcej planowanych dróg występuje w Gnieźnie – 25 km, Kaliszu – 24 km i Trzciance – 11 km.
Najwięcej kilometrów dróg rowerowych w trakcie realizacji znajduje się w gminach wiejskich Wilczyn – 7 km, Kuślin 6 km i Przemęt – 4 km.
[4] Obszar miejski tworzą wszystkie miasta w województwie, czyli gminy miejskie, miasta w gminach miejsko-wiejskich i miasta na prawach powiatu. Obszary wiejskie to wszystkie gminy wiejskie oraz obszary wiejskie gmin miejsko-wiejskich.
[5] Dane dla Poznania są pozyskiwane z Systemu Informacji Przestrzennej Miasta Poznania. Uwzględniają one długość odcinków dróg rowerowych po obu stronach drogi odrębnie, dlatego rzeczywista wartość długości sieci dróg rowerowych może być niższa.
GĘSTOŚĆ DRÓG ROWEROWYCH
Dokładny sposób na określenie poziomu rozwoju infrastruktury rowerowej na danym obszarze obrazuje gęstość dróg rowerowych wyrażona wskaźnikiem – udział (%) długości dróg rowerowych do długości sieci dróg publicznych o nawierzchni twardej[6]. W ten sposób można określić wypełnienie infrastruktury dróg publicznych przez drogi rowerowe. Wartość wskaźnika dla całego województwa wielkopolskiego wyniosła 10,3%. Gęstość dróg rowerowych dla obszarów wiejskich wyniosła 7,6%, a dla obszarów miejskich 21,8%. Zdecydowanie większe zagęszczenie występuję w miastach co wynika z ich specyfiki, gdzie długość infrastruktury drogowej jest relatywnie mniejsza niż na obszarach wiejskich, a sieć dróg rowerowych jest bardziej rozbudowana. Największe wartości wskaźnik osiąga w miastach: Chodzież – 52,7 %, Oborniki – 51,9 %, Złotów – 47,0 %.
OBSZAR WIEJSKI
7,6%
OBSZAR MIEJSKI
21,8%
[6] Do dróg o nawierzchni twardej zalicza się drogi o nawierzchni twardej ulepszonej (z kostki kamiennej, klinkieru, betonu, z płyt kamienno-betonowych, bitumu) oraz drogi o nawierzchni nieulepszonej (o nawierzchni tłuczniowej i brukowej).
TYPY NAWIERZCHNI
Spośród zastosowanych typów nawierzchni dróg rowerowych dominują głównie dwa materiały: asfalt 1327 km (42,8%) i kostka betonowa 1238 km (39,9%). Dla 6,6% dróg rowerowych wybrano typ nawierzchni – inny, który w zdecydowanej większości odnosi się do odcinków dróg o dwóch lub więcej zastosowanych typach nawierzchni. Dla 6,7% odcinków rodzaj nawierzchni nie został określony.
STAN TECHNICZNY
Stan technicznych dróg rowerowych badany był w 3 kategoriach:
- dobry – nawierzchnie nowe, odnowione i eksploatowane, dopuszczalne występowanie sporadycznych uszkodzeń nie wymagające zabiegów naprawczych
- niezadowalający – nawierzchnie z uszkodzeniami wymagające zaplanowania zabiegów naprawczych
- zły – nawierzchnie z uszkodzeniami wymagające niezwłocznych zabiegów naprawczych lub w przypadku braku środków odpowiedniego oznakowania odcinków
Dla 2311 km dróg rowerowych w regionie wskazano dobry stan techniczny. W stanie niezadowalającym są tylko 4 km dróg, a w złym 77 km. Dla 710 km dróg rowerowych nie określono stanu technicznego.
WIELKOPOLSKA BAZA DRÓG ROWEROWYCH - APLIKACJA MAPOWA
Wraz z zakończeniem badania zostały zaktualizowane dane w aplikacji mapowej Wielkopolskiej Bazy Dróg Rowerowych. Umożliwia ona przeglądanie informacji o drogach rowerowych, m.in. o stanie realizacji, typie infrastruktury czy rodzajach nawierzchni. Względem poprzedniej edycji badania zaktualizowano katalog typów infrastruktury, który rozszerzono o dodatkowe rodzaje pozostałej infrastruktury wskazanej do ruchu rowerowego, np. strefę tempo 30, buspas z dopuszczonym ruchem rowerowym.
Celem Bazy jest inwentaryzacja i stały monitoring sieci dróg rowerowych, oraz wsparcie i koordynacja procesu planowania rozwoju infrastruktury dla ruchu rowerowego na wszystkich poziomach zarządzania. Jako narzędzie koordynacji rozwoju mobilności rowerowej w ramach Celu strategicznego 3. Popularyzacja ruchu rowerowego, jest ona jednym z kluczowych elementów Polityki rowerowej województwa wielkopolskiego przyjętej na początku 2024 roku. Służy także jako źródło danych dla monitoringu wskaźników realizacji celów polityki.
PODSUMOWANIE
Tegoroczna edycja badania potwierdza, że sieć dróg rowerowych w województwie wielkopolskim systematycznie się rozwija. Dzięki wybudowaniu nowych odcinków oraz ponownej weryfikacji danych otrzymanych podczas poprzednich edycji można stwierdzić, że baza prezentuje najbardziej zbliżony do rzeczywistości stan rozwoju infrastruktury rowerowej w Wielkopolsce.
Liczba dróg rowerowych wskazanych w bazie w porównaniu do danych z edycji 2023 zwiększyła się o 7,6%. Najgęstsza sieć dróg rowerowych występuje w Poznaniu i jego najbliższych okolicach oraz w południowo-zachodniej części województwa. Na pozostałych obszarach jest rozłożona nierównomiernie. Widoczna jest także zależność, że większość miast powiatowych oraz największych ośrodków miejskich posiada ponadprzeciętnie gęstą sieć dróg rowerowych. Ta korelacja nie ulega zmianie w porównaniu do poprzednich edycji badania. Kluczowym problemem nadal jest brak spójności sieci dróg rowerowych, która jest fragmentaryczna i nie łączy wzajemnie ze sobą większości sąsiadujących ośrodków gminnych. Warto nadmienić, że na terenie 16 gmin w Wielkopolsce nadal nie przebiega ani jedna droga rowerowa.
Rozwiązaniem tej sytuacji jest wdrożenie zapisów Polityki rowerowej województwa wielkopolskiego, której integralną częścią jest Koncepcja rozwoju sieci ponadlokalnych powiązań rowerowych województwa wielkopolskiego. Dokument ten wyznacza sieć powiązań rowerowych o charakterze ponadlokalnym obejmujących wszystkie ośrodki powiatowe i gminne w województwie, a także powiązania zapewniające dostęp do publicznego transportu zbiorowego. Podstawą dla określenia sieci powiązań jest WBDR, która wskazuje istniejącą i planowaną sieć dróg rowerowych, pozwalając określić w możliwie najlepszy sposób sieć powiazań rowerowych na poziomie regionalnym. Coroczna aktualizacja bazy pozwala monitorować rozwój infrastruktury rowerowej i stopień realizacji Koncepcji.
